İşitme, dış ortamdaki seslerin dış kulak yolundan iç kulağa iletilip iç kulaktaki sinir hücrelerini uyarması ve akustik bilginin beyne aktarılmasıyla dış ortamdaki seslerin algılanmasına denir. İşitmenin sağlıklı olması için bulunulan ortamda sesin olması (sesin insan kulağının alabileceği frekans ve şiddet sınırları içinde olması) kulağın dış, orta ve iç kısımlarını aşması beyindeki işitme merkezine ulaşması ve merkezce algılanması gerekmektedir.
İnsan kulağının alabileceği frekans ve şiddet sınırları içinde olan sesleri alamaması, duyma görevini yeterince yerine getirememesi haline İşitme kaybı denir.
Frekans, yani farklı ses perdeleri odyogram ile ölçülür. Bireyin herhangi bir frekansta verilen sesi işitmemesi durumunda “işitme engeli” var demektir. Duyma yetisini tamamen yada kısmen kaybetmiş kişilere “İşitme engelli” denir.İşitme engeli ve tiplerinin farklı dereceleri bulunmaktadır.
• Akraba evliliği
• Genetik faktörler
• Hamileliği süresinde annenin ototoksik ilaç kullanması
• Hamileliği süresinde annenin ateşli hastalıklar geçirmesi
• Hamileliği süresinde annenin X-Ray ışınlarına maruz (röntgen vb.) kalması
• Hamileliği süresinde annenin kaza, düşme vb. travma geçirmesi
• Annenin, süreğen bir hastalığının olması
• Doğum sırasındaki komplikasyonlar
• Düşük doğum kilosu
• Erken Doğum
• Doğum esnasında yaşanan zedelenmeler
• Kan değişimine neden olabilecek sarılık
• Çocuğun geçirdiği hastalıklar (kabakulak, menenjit vb.)
• Çocuğun havale geçirmesi
• Çocuğun ototoksik ilaç kullanması
• Çocuğun kafa travması geçirmesi
• Çocuğun kulak enfeksiyonu geçirmesi
• Çocuğun baş yüz anomalisinin olması (kulak kepçesindeki fiziksel bozukluklar)
• Çocuğun yüksek şiddette gürültüye maruz kalması.
İşitme Engellilerin Eğitimi alması gereken kişilerde görülen işitme kaybının belirtileri şunlardır:
İşitme Engellilerin Eğitimi alacak kişilerin tanı koyma yöntemleri farklılık göstermektedir. Bebeklerde doğar doğmaz yeni doğan ünitesinde yapılması gereken OAE (Otoacoustic Emission) testi dediğimiz iç kulağın aktivitesi hakkında fikir veren bir test vardır. Bu testi başarıyla atlatamayan bebek kontrol altına alınır ve eğer işitme kaybı saptandıysa işitme kaybı tanısı konur.Bu testi geçememesi bebekte kesin işitme kaybı vardır demek için yeterli değildir.
ABR-Baer testi ve buna ilave olarak EAİ(Elektro Akustik İmmitancemetre) yapıldıktan sonra kesin işitme kaybı vardır demek mümkün olur. İşitme testleri, işitme kaybının tipi ve derecesi hakkında karar vermek için uzmanlarca yapılan testlerdir.İşitme kaybı tespit edilir ve bu bireyin günlük yaşamını etkileyecek düzeyde olursa uzmanlardan yardım alınmalı ve vakit kaybetmeden eğitime başlanmalıdır.
İşitme engelli çocukların işitme kalıntısını en iyi şekilde kullanarak doğal ortamda yapılan dil edinim çalışmalarıdır. İşitme cihazının düzenli kullanımı ön koşuldur. Aile ile işbirliği içinde yapılan çalışmalardır.Sözel Yöntemde Alıcı ve İfade edici dil desteklenmekte ve bireylerin yaşıtlarına en yakın düzeye ulaşmasını sağlamak amaçlanmaktadır.
İşitme Engellilerin Eğitiminde kullanılan bu yöntemde, sesi farketme ,sesi ayırt etme, sesin geldiği yönü bulma gibi işitsel çalışmalar ve sesi çıkartma, kelime çıkartma, cümle kurma gibi konuşmaya yönelik çalışmalar yapılır.
İpuçları kullanılmadan sadece işitme kalıntısını en iyi şekilde kullanarak devam ettirilen eğitim yöntemidir. Konuşma ve işitmenin gelişmesi hedeflenmektedir. İşitme cihazı takmak ve ailenin iş birliği eğitimde ön koşuldur.
Yapılandırılmış dil, belli kalıplar ve belirli bir sıra ile bireylere öğretilmektedir. Konuşma eğitimi, eklemleme çalışmaları, işitme eğitimi, dudak okuma eğitimi, dil ve konuşma eğitimi çalışmalarını kapsamaktadır.
Cihazlanmamış veya cihazlansa da cihazdan istenen faydayı sağlayamadığı durumlarda kullanılan İşitme Engellilerin Eğitim yöntemleri şunlardır
İşaret Dili işitme veya konuşma engellilerin aralarında iletişim kurabilmek için el hareketlerini, yüz mimiklerini ve bir bütün olarak vücut dilini kullanarak oluşturdukları işitme ve sözel ifadenin olmadığı sessiz bir dildir. Ülkemizde sistematik bir işaret dili yoktur. İşaretler yörelere göre farklılıklar göstermektedir.
Parmaklarla alfabenin oluşturulup konuşma yerine parmaklarla harfleri yazarak iletişim sağlandığı yöntemdir.Kısıtlı bir iletişim yöntemi olduğu için çok tercih etmediğimiz bir yöntemdir.
İleri ve çok ileri derecede işitme kaybı olan çocukların görme duyusu ve işaretler, dudak okuma, yazı gibi yöntemler ile desteklenmesi gerektiği düşünülerek yapılan çalışmalardır.
İşitme Engellilerin Eğitimi yapılırken önem verilmesi gereken noktalar şunlardır:
İşitme Engelinde en önemli faktör cihazı düzenli kullanmak ve erken eğitime başlamaktır. Mutlaka konusunda uzman kişilerden özel eğitimde bireysel ve grup eğitiminden faydalanılmalıdır.
Bebeklerde doğar doğmaz yeni doğan ünitesinde yapılması gereken OAE (Otoacoustic Emission) testi dediğimiz iç kulağın aktivitesi hakkında fikir veren bir test vardır. Bu testi başarıyla atlatamayan bebek kontrol altına alınır ve eğer işitme kaybı saptandıysa işitme kaybı tanısı konur.Bu testi geçememesi bebekte kesin işitme kaybı vardır demek için yeterli değildir.
ABR-Baer testi ve buna ilave olarak EAİ(Elektro Akustik İmmitancemetre) yapıldıktan sonra kesin işitme kaybı vardır demek mümkün olur. İşitme testleri, işitme kaybının tipi ve derecesi hakkında karar vermek için uzmanlarca yapılan testlerdir.İşitme kaybı tespit edilir ve bu bireyin günlük yaşamını etkileyecek düzeyde olursa uzmanlardan yardım alınmalı ve vakit kaybetmeden eğitime başlanmalıdır.