Engelli Çocuğu veya Yakını Olan Çalışanların Hakları Nelerdir?

admin

• Ocak 27, 2024

Engelli çocuğu veya yakını olan çalışanların hakları, birçok ülkede özel olarak korunmuş durumdadır. Ancak, bu haklar ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Genel olarak, engelli bireylerin ve ailelerinin çalışma hayatında adil ve eşit bir şekilde muamele görmelerini sağlamak amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler bulunmaktadır.

Türkiye’de Engelli çocuğu veya yakını olan çalışanların hakları, yasalar ve kanunlar tarafından korumaya alınmaktadır. Gelir vergisi indirimi, sigortalılık şartları, iş koşulları gibi alanlarda çıkarılan kanunlar engelli çocuğu veya yakını olan çalışanların haklarını güvenceye alır. Bu yasalara göre, söz konusu çalışanlar bir dizi farklı imkâna sahiptir, bu imkânlar erken emeklilikten mazeret izinlerine kadar çeşitlilik gösterir.

Engelli Çocuğu veya Yakını Olan Çalışanların Hakları Nelerdir adlı bu yazımızda sizler de bu haklar hakkında bilgi alabilirsiniz.

Gelir Vergisi İndirimi

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu özel sektörde çalışan engelli bireylerin ya da engelli yakını olan kişilere yönelik de düzenlemeleri içerir. Engellilik oranı %40 ve üzerinde olduğu zamanlarda çalışanlar kendileri adına ya da bakmaklı yükümlü olduğu engelli vatandaş adına vergi indiriminden yararlanma hakkında sahiptir. Gelir vergisi indirim oranı ise her zaman engellilik oranına ve derecesine göre farklılık göstermektedir. Engelli Çocuğu veya Yakını Olan Çalışanların Hakları arasında yer alan gelir vergisi indirimi şu şekildedir:

Engelli bir yakını olan çalışan kişiler sağlık raporu alarak bu durumu belgelemek zorundadır ve işveren çalıştığını gösteren imzalı ve kaşeli belge alması gerekir. Bu belgeler ile “Engelli Yakını Vergi İndirimi Başvuru Formunu” doldurmak gerekmektedir. Ardından GİB ya da e-devlet üzerinden yapılan başvurunun kabulunden sonra vergi indiriminden yararlanılabilmektedir.

Nöbet Muafiyeti ve İzin Hakları

Kamu kuruluşlarında istihdam edilen memurlar arasında, engelli çocuğa sahip olan anne ve babalara yönelik nöbet ve fazla mesai muafiyeti hükümleri bulunmaktadır. Ayrıca, bakıma muhtaç yakını olan çalışanlara günlük bakım izni konusunda da kolaylık sağlanmıştır.

Bu kapsamda, Genel Kurmay Sağlık Komutanlığı tarafından 20 Mart 2014 tarihinde yayınlanan bir emirle, özel eğitime giden engelli çocuğa sahip olan ve bakıma muhtaç yakını bulunan çalışanlara günlük izinlerinde kolaylık sağlanacağı duyurulmuştur.

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) bünyesinde görev yapan muvazzaf asker ve sivil memurlar için de Haziran 2013 tarihli Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Yönetmeliği’nde yapılan bir değişiklikle nöbet muafiyeti hakkı tanınmıştır. Bu düzenleme, bakıma muhtaç engelli çocuğa sahip olan personelin özel durumunu dikkate alarak, iş görevlerini daha esnek bir şekilde yerine getirmelerine olanak tanımaktadır.

Refakat İzni

Engelli Çocuğu veya Yakını Olan Çalışanların Haklarından biri de refakat iznidir. Memurların, bakmakla yükümlü oldukları veya refakat etmedikleri takdirde hayatı tehlikeye girebilecek durumda olan ana, baba, eş, çocuk ve kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması durumlarında, bu durumların sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla (”bir kişinin sürekli bakımına muhtaçtır” ve ‘’hayati öneme haizdir’’ ibareleri olan) aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verileceği ve gerektiğinde bu sürenin bir katına kadar uzatılabileceği ifade edilmiştir. Sağlık kurulu kararı çıktığı gün izin başlamaktadır.

Muvazzaf askeri personel için refakat izni, üç ay ile sınırlıdır; bu iznin devamında altı ay süresince aylıksız izin hakkı tanınmıştır.

Yakınınızın engelli raporuna sahip olması, refakat izni almanızı otomatik olarak sağlamaz. Bu hak, yukarıdaki şartların oluşmuş olması ve doktorunuzun uygun görmesi durumunda sadece refakat izni için düzenlenmiş bir raporun verilmesi halinde kullanılabilir.

İlginizi Çekebilir: Duyusal Hassasiyet Nedir

Mazeret İzni

En az yüzde %70 oranında engelli ya da süreğen hastalığı olan çocuğunun (eğer çocuk evli ise, eşinin de en az yüzde %70 oranında engelli olması şartıyla) hastalanması durumunda, hastalık raporuna dayalı olarak sadece bir ebeveyn tarafından bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde on güne kadar “mazeret izni” kullanılabilir.

Bu düzenleme, 657 Devlet Memurları Kanunu’na, 926 Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu’na ve 3269 Uzman Erbaş Kanunu’na eklenmiştir.

Ayrıca, bu madde sözleşmeli personel ve geçici personel için de ilgili kanunlara dahil edilmiştir (Ağustos 2014).

Engelli Çocuğu veya Yakını Olan Çalışanların Hakları arasında yer alan Mazeret izni hakkı, sadece engelli çocuklar için geçerlidir. Engelli çocuğun hastalandığı durumu gösteren rapor, hastaneden veya Aile Hekimliklerinden alınarak mazeret izni talep edilmelidir.

Engelli Çocuğu Olan Çalışan Annelere Tanınan Erken Emeklilik Hakkı

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, engelli çocuğu bulunan çalışan annelere yönelik erken emeklilik hakkını düzenler. Bu kanun kapsamında, sürekli bakıma muhtaç çocuğu olan sigortalı kadınlar, emeklilik haklarında avantajlar elde eder. İlgili yasa, 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir ve bu tarih sonrasında geçen her 4 yıl çalışma süresi için 1 yıl prim süresi eklenmesini öngörür. Ayrıca, engelli yakınına sahip olan annenin emeklilik yaşı da 1 yıl daha erken belirlenir.

Yıllık İzin Kullanım Hakkı

Gn. Kur. Başkanlığı’nın 29 Nisan 2010 tarihli “Engelli Yakınına Sahip Personel” konulu emrine göre, engelli yakını olan personelin yıllık izinleri ve mazeret izinleri, amirlerin inisiyatifi ile parçalara bölünerek istedikleri tarihlerde kullanmalarında kolaylıklar sağlanabileceği belirtilmiştir.