Bebeklerde otizm belirtileri genellikle erken yaşlarda başlar ve çeşitli alanlarda farklılık gösterebilir. Ancak, her bebekte aynı belirtiler görülmeyebilir ve her çocuğun gelişimi farklıdır. Bebeklik dönemi, çocuğun gelişimindeki en önemli aşamalardan biridir ve bu süreçte yaşanan her adım, onun gelecekteki yeteneklerini etkiler. Ancak, bazı bebekler, tipik gelişimsel döneme göre farklılık gösterebilir. Otizm spektrum bozukluğu da, bu farklılıklardan biri olarak karşımıza çıkar.
Otizm, genellikle erken çocukluk döneminde fark edilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Bebeklerde otizmin belirtileri, çok erken yaşlardan itibaren kendini gösterebilir ve bu belirtileri doğru bir şekilde tanımak, erken müdahale ve destek açısından hayati önem taşır.
Bu yazıda, bebeklerde otizm belirtilerini anlamaya ve tanımaya yönelik kapsamlı bir bakış sunacağız. Her çocuk benzersizdir, ancak erken uyarı işaretlerini tanımak, ailelere ve uzmanlara, çocukların potansiyelini en iyi şekilde destekleme fırsatı sunabilir.
Okumanızı Öneririz: Dil Gelişimi: Bebeklerde Dil Gelişimi Evreleri Nelerdir?
İçindekiler
- 1 Yeni Doğan Bebeklerde Otizm Belirtileri
- 2 Göz Teması Kurma
- 3 Sosyal İlgisizlik
- 4 Seslere Tepkide Sınırlılık
- 5 Dil Gelişiminde Gecikme veya Sınırlılık
- 6 Tekrarlayıcı Davranışlar ve İlgiler
- 7 İletişimde Jestleri Kullanmada Zorluk
- 8 Duyusal Hassasiyet veya İlgisizlik
- 9 Aylara Göre Bebeklerde Otizm Belirtileri
- 10 Bebeklerde Otizm Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yeni Doğan Bebeklerde Otizm Belirtileri
Bebeklerde erken dönem otizm belirtilerini fark etmek, erken teşhis ve müdahale açısından oldukça önemlidir. Otizm spektrum bozukluğu (OSB), genellikle bebeklik döneminde bazı gelişimsel farklılıklarla kendini gösterir. Erken dönem bebeklerde otizm belirtileri şunlardır:
- Bebeğinizin göz teması kurmaktan kaçınması.
- İsmi söylendiğinde tepki vermemek.
- Gülümsemeye karşılık vermemek
- Oyunlara (ce-e gibi) ilgi göstermeme.
- Anne-baba veya bakım veren kişiyle duygusal bağ kurmada zorluk.
- 6 aya kadar heceleme veya ses çıkarmada gecikme.
- 12 aya kadar tek kelimeleri söylememe.
- 24 aya kadar iki kelimelik ifadeler kurmama.
- İsme tepki vermeme veya seslere ilgisiz kalma.
- Belirli bir düzenin bozulmasına karşı aşırı tepki verme.
- Aynı hareketleri sürekli tekrar etme.
- Ellerini çırpma, sallanma, dönen nesnelere aşırı ilgi göstermek.
- Oyuncakları amacına uygun kullanmamak
- Sınırlı ilgi alanına sahip olmak.
- Yüksek sese, parlak ışıklara veya dokulara karşı aşırı hassasiyet veya tam tersi hiç tepki vermeme.
Göz Teması Kurma
Bebeklerde otizm belirtileri arasında yer alan göz teması kurmada zorluk en yaygın görülen belirtilerden birisidir. Otizmli bebekler tipik bebeklere göre göz teması kurmada zorluk yaşayabilirler. Göz teması, sosyal etkileşim ve iletişimin önemli bir bileşenidir.
Sosyal İlgisizlik
Otizmli bebekler, diğer insanlarla tipik olmayan bir şekilde etkileşim kurma eğiliminde olabilirler. Sosyal gülümseme, yakınlaşma veya dokunma gibi tipik sosyal davranışlar sınırlı olabilir. Sosyal ilgisizlik bebeklerde otizm belirtileri arasında yaygın görülebilecek bir belirtidir.
Seslere Tepkide Sınırlılık
Bebekler genellikle çevresindeki seslere tepki verir. Ancak otizm belirtileri görülen bebekler, seslere sınırlı veya tipik olmayan bir şekilde tepki gösterebilirler.
Dil Gelişiminde Gecikme veya Sınırlılık
Dil becerileri, otizm belirtileri görülen bebeklerde gelişimsel olarak tipik olmayabilir. Konuşma başlatma, kelime dağarcığı oluşturma veya anlamlı cümleler kurma konusunda gecikmeler yaşanabilir. Bu durum bebeklerde otizm belirtileri arasında yer alır ve ailelerin dil gelişiminde gecikme veya sınırlılıkla karşı karşıya kaldıklarında biz uzmana danışması önemlidir.
Tekrarlayıcı Davranışlar ve İlgiler
Otizmli bebekler belirli nesnelere veya aktivitelere aşırı ilgi gösterebilirler. Bu ilgiyi sürekli tekrarlayan davranışlarla gösterme eğiliminde olabilirler. Tekrarlayıcı davranışlar ve ilgiler, otizm spektrum bozukluğu (ASD) olan bireylerde sıkça görülen belirgin özelliklerden biridir. Bu tür davranışlar, belirli nesnelere, aktivitelere veya hareketlere aşırı ilgi gösterme ve bunları tekrarlayıcı bir şekilde gerçekleştirme eğilimini içerir. Aşağıdaki belirtiler bebeklerde otizim belirtileri arasında gösterilebilir.
- Nesnelere Yoğun İlgi
- Tekrarlayıcı Hareketler
- Rutin ve Sıra Takıntısı
- Kendi Kendine Konuşma
- Tipik Olmayan İlgiler
- Nesneleri Düzenleme ve Sıralama İsteği
- Oyun ve Oyuncaklarda Tekrarlayıcı Kullanım
İletişimde Jestleri Kullanmada Zorluk
Otizm spektrum bozukluğu (ASD) olan bireylerde iletişimde jestleri kullanmada zorluk yaşanabilir. Jestler, vücut dili ve el hareketleri gibi nonverbal iletişim araçlarıdır ve insanlar arasında duyguları ifade etmek veya iletişimi desteklemek için kullanılır. Otizmli bebekler bazen jestleri anlamak, taklit etmek veya kullanmak konusunda zorluklar yaşayabilir. İşte jestlerin kullanımında görülen bebeklerde otizm belirtileri:
- Jestleri Anlama Güçlüğü
- Jestleri Taklit Etmekte Güçlük
- Kendi Jestlerini Kullanmada Zorluk
- Jestlerin Anlamını Hatalı Yorumlama
- Sosyal Bağlamı Anlamada Zorluk
- Alternatif İletişim Yollarına Yönelme
Aileler bebeklerde görülebilecek bu otizm belirtileri ile karşı karşıya kaldıkları durumlarda biz uzmandan yardım almalıdır. Çünkü otizmde erken tanı tedavide başarının yakalanmasına yardımcı olmaktadır.
Duyusal Hassasiyet veya İlgisizlik
Bebeklerde otizm belirtilerinden biri de duygusal hassasiyet ve ilgisizliktir. Duyusal hassasiyet, çevreden gelen duyusal uyarıcılara aşırı tepki verme veya duyusal ilgisizlik, çevresel uyaranlara ilgi göstermeme durumunu ifade eder.
Duyusal Hassasiyet
- Ses Hassasiyeti: Otizmli bireyler, yüksek seslere veya ani gürültülere aşırı hassasiyet gösterebilirler. Bu tür seslere karşı aşırı reaksiyonlar verebilirler.
- Işık Hassasiyeti: Parlak ışık kaynaklarına veya şiddetli ışığa maruz kaldıklarında rahatsızlık duyabilirler. Güneş ışığı, floresan lambalar gibi kaynaklar bu hassasiyeti tetikleyebilir.
- Dokunma Hassasiyeti: Otizmli bireyler, belirli dokunma uyaranlarına karşı aşırı hassasiyet gösterebilirler. Bu, giysilerin dikişleri, dokunma veya temasın yoğun olduğu alanlar gibi faktörlere karşı tepki verebilirler.
- Koku ve Tat Hassasiyeti: Belirli kokulara veya tatlar çok güçlü veya rahatsız edici olabilir. Bu tür kokular veya tatlar karşısında olumsuz tepkiler verebilirler.
Duyusal İlgisizlik
- Çevresel Uyarıcılara İlgisizlik: Otizmli bireyler bazen çevresel uyarıcılara ilgi göstermeyebilirler. Örneğin, renkli nesnelere veya hareketli objelere tipik olmayan bir ilgi göstermeyebilirler.
- Ağrı veya Sıcaklık İlgisizliği: Sıcaklık veya ağrı gibi fiziksel duyusal durumlar hakkında ilgisizlik gösterebilirler. Sıcak veya soğuk durumlar veya yaralanmalar gibi durumlar hakkında normalden az tepki verebilirler.
- Dokunma İlgisizliği: Bazı otizmli bireyler dokunma veya temas gerektiren aktivitelerden veya etkileşimlerden ilgi göstermeyebilirler.
Bu duyusal hassasiyet ve ilgisizlik belirtileri, otizmli bireylerin çevreleriyle nasıl etkileşimde bulunduklarını ve dünyayı nasıl deneyimlediklerini etkiler. Bebeklerde otizm belirtilerini anlamak ve yönetmek, bu bireylerin günlük yaşamlarını daha iyi anlamak ve yaşam kalitelerini artırmak açısından önemlidir. Terapi ve eğitim yaklaşımları, duyusal hassasiyet veya ilgisizliği yönetmelerine yardımcı olabilir.
Sosyal Oyunlara Katılmama
Sosyal oyunlar, tipik olarak çocuklar arasında arkadaşlık kurmayı, iletişimi geliştirmeyi ve sosyal becerileri öğrenmeyi destekler. Ancak bebeklerde otizm belirtileri arasında yer alan sosyal oyunlara katılmama belirtisi bebeklerin akranları ile oynamaktan çekindiklerini gösterir.
İlgisizlik veya Anlamama
Otizmli bireyler bazen tipik sosyal oyunların kurallarını veya amaçlarını anlamada zorluk yaşayabilirler. Bu nedenle oyunlara katılmayıp izlemeyi tercih edebilirler.
Empati ve Sosyal Normlar
Empati yeteneği, başkalarının duygusal durumlarını anlayabilmeyi içerir. Otizmli bireylerde empati yeteneği sınırlı olabilir, bu da tipik sosyal oyunlara katılma konusundaki zorlukları etkileyebilir.
Sosyal normları ve kuralları anlama güçlüğü de sosyal oyunlara katılmamada etkili olabilir. Otizmli bireyler, oyun kurallarını anlamada ve uygun davranışları taklit etmede güçlük yaşayabilirler.
İletişim Zorlukları
Sosyal oyunlar, iletişimi desteklemek için önemlidir. Otizmli bireylerde iletişim becerilerinde zorluk yaşanabileceği için oyun içi iletişimde güçlük çekme olasılığı yüksektir.
Tekrarlayıcı Davranışlar:
Otizmli bireyler, tekrarlayıcı davranışlar ve ilgiler gösterebilirler. Bu tür davranışlar sosyal oyunlara katılmayı zorlaştırabilir, çünkü oyunların gerektirdiği etkileşimi ve esnekliği engelleyebilir.
Alternatif İlgilere Odaklanma
Otizmli bireyler, belirli nesnelere veya konulara aşırı ilgi gösterebilirler. Bu ilgi, tipik sosyal oyunlara ilgi göstermelerini engelleyebilir.
Sensoryel Faktörler
Duysal hassasiyet veya ilgisizlik, sosyal oyunlara katılmamada etkili olabilir. Yüksek ses, parlak ışık veya fiziksel temas gibi uyaranlar oyunlara katılmayı zorlaştırabilir.
Bu durumda, otizmli bebeklerin sosyal oyunlara katılımını desteklemek için uygun terapi ve eğitim yöntemleri kullanılabilir. Bireysel ihtiyaçlar gözetilerek, iletişim becerileri, empati, kurallara uyum gibi alanlarda çalışma yapmak bu konuda yardımcı olabilir.
Aylara Göre Bebeklerde Otizm Belirtileri
Bebeklerde otizm belirtileri genellikle erken yaşlarda belirginleşmez, ancak bazı bebeklerde erken dönemde fark edilebilecek bazı işaretler olabilir. Ancak bu belirtiler her bebekte farklılık gösterebilir ve kesin bir teşhis için uzman bir değerlendirme gereklidir.
0-3 Aylık Bebeklerde Otizm Belirtileri
- Bebekler genellikle göz teması kurmayı öğrenirler. Ancak otizmli bebekler, tipik bebeklere göre göz teması kurmada zorluk yaşayabilirler.
- Sosyal gülümsemeler ve yaklaşma belirtileri başlamış olmalıdır. Otizmli bebeklerde bu tür tipik sosyal davranışlar sınırlı olabilir.
3-6 Aylık Bebeklerde Otizm Belirtileri
- Bebekler tipik olarak seslere tepki gösterir ve gülümsemeyi öğrenir. Otizmli bebeklerde seslere tepki verme şekli farklı olabilir.
- Göz teması kurma ve sosyal etkileşim becerileri hala gelişiyor olmalıdır. Otizmli bebeklerde bu becerilerde gecikmeler olabilir.
6-9 Aylık Bebeklerde Otizm Belirtileri
- Bebekler genellikle sosyal oyunlar oynamayı öğrenir. Otizmli bebekler ise sosyal oyunlara katılmakta zorluk çekebilir veya bu oyunlara ilgi göstermeyebilir.
- Bebeklerde dil gelişimi başlamış olmalıdır. Otizmli bebeklerde dil gelişimi sınırlı olabilir veya tipik olmayan bir şekilde ilerleyebilir.
9-12 Aylık Bebeklerde Otizm Belirtileri
- Bebekler genellikle jestleri (örneğin, el sallama veya işaret etme) kullanarak iletişim kurmayı öğrenir. Otizmli bebeklerde jestleri kullanmada zorluklar yaşanabilir.
- İşaret ederek veya istediğini ifade ederek iletişim kurma becerileri gelişmelidir. Otizmli bebeklerde iletişimde güçlükler görülebilir.
Bebeklerde otizm belirtileri genellikle belirginleşmeye başladıkları dönemlerde daha iyi anlaşılabilir. Ancak erken dönemde belirtileri fark etmek ve erken tanı almak, uygun müdahalelerle destek sağlamak açısından önemlidir. Eğer otizm belirtilerinden şüpheleniyorsanız, bir uzmana danışmanız önerilir.
Bebeklerde Otizm Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bebeklerde otizm belirtileri ile karşı karşıya kalan ailelerin erken tanı ve müdahale için bir uzmanla görüşmesi gerekir. Otizm spektrum bozukluğu (ASD) olan bebeklerde yapılan tedavi genellikle bireyselleştirilmiş ve çoklu disiplinli bir yaklaşım gerektirir. İşte otizm belirtisi görülen bebeklerde kullanılan bazı yöntemler:
- Erken Tanı ve Değerlendirme: Bebeklerde otizmin erken dönemde tanınması, uygun tedaviye erken başlama açısından kritiktir. Uzmanlar, bebekte otizm belirtileri gözlendiğinde erken tanı ve değerlendirme sürecini başlatmalıdır.
- Erken Müdahale Programları: Otizmli bebeklere erken yaşlarda uygulanan erken müdahale programları, iletişim, sosyal etkileşim, dil gelişimi gibi alanlarda destek sağlar. Bu programlar, bireysel ihtiyaçlara göre özelleştirilir.
- Aile Eğitimi: Aileler, otizmli bebeklerin gelişimini desteklemek ve evde uygulamalarını yönlendirmek için eğitim alabilir. Ailelerin bebeği günlük yaşam aktivitelerine dahil ederek desteklemesi önemlidir.
- Oyun Tabanlı Terapiler: Oyun tabanlı terapiler, otizmli bebeklerin iletişim, motor beceriler ve sosyal etkileşim geliştirmelerine yardımcı olabilir. Bu terapiler, eğlenceli ve ilgi çekici oyunlar aracılığıyla öğrenmeyi teşvik eder.
- İletişim Becerileri Geliştirme: Dil ve iletişim becerilerini geliştirmek için özel terapi yaklaşımları kullanılır. İşaret dilini öğrenme, göz teması kurmayı teşvik etme ve temel iletişim becerileri üzerine çalışma gibi yöntemler uygulanabilir.
- Duyusal Entegrasyon Terapisi: Duyusal hassasiyet veya ilgisizliğe yönelik olarak duyusal entegrasyon terapisi kullanılabilir. Bu terapi, çeşitli duyusal uyaranları kullanarak bebeklerin duyusal deneyimlerini yönetmelerine yardımcı olabilir.
- Fizyoterapi ve Ergoterapi: Bu terapiler, bebeklerin motor becerilerini geliştirmek ve günlük yaşam aktivitelerine katılımlarını desteklemek için kullanılır.
- Alternatif ve Artırıcı İletişim Yöntemleri: Dil gelişimi zor olan bebekler için alternatif ve artırıcı iletişim yöntemleri kullanılabilir. İletişim kartları, görsel destekler gibi araçlarla iletişim becerileri desteklenebilir.
- Aile Destek Grupları: Ailelerin deneyimlerini paylaşabileceği ve birbirlerine destek olabileceği aile destek grupları, otizmli bebek sahibi aileler için faydalı olabilir.
Unutulmaması gereken, her bebek farklı olduğu için tedavi yaklaşımının bireyselleştirilmesi gerektiğidir. Uzmanlar, bebeklerin ihtiyaçlarını ve güçlü yönlerini değerlendirerek en uygun tedavi planını oluşturmalıdır. Erken müdahale, otizmli bebeklerin gelişimini desteklemede büyük öneme sahiptir.
Balıkesir’de bulunan kurumumuzu ziyaret edebilir ya da Albatros Balıkesir‘in Instagram hesabını takip edebilirsiniz.